Iedere werkgever dient te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving.
De werkgever dient daartoe een Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) op te (laten) stellen. Een wettelijke gecertificeerde arbokerndeskundige moet die RI&E toetsen. Die toets is bedoeld om, onafhankelijk, te bepalen of de inventarisatie volledig is en of de evaluatie betrouwbaar is. Als bevoegd toetser worden aangemerkt de gecertificeerde arbokerndeskundige en de geregistreerde bedrijfsarts.
In dit artikel gaan we uitgebreid in op het uitvoeren en opstellen van de RI&E en vervolgens over het toetsen van de RI&E en bijbehorende Plan van Aanpak (PvA).
Wie mag de RI&E maken?
In Nederland stelt de wetgever verplicht dat elke werkgever een RI&E en een volledig ingevuld plan van aanpak (PvA) heeft. Het beoogde doel is dat elke werkgever in Nederland inzicht heeft in de gevaren in haar bedrijf en de risico’s die daaruit voort kunnen vloeien.
Risico’s kunnen zeer verschillend zijn. Van beleid over grensoverschrijdend gedrag tot het ontbreken van een brandblusser. Dit zodat een passend veiligheids en gezondheidsbeleid ter bescherming van de werknemers gevoerd kan worden.
Met betrekking tot de RI&E heeft de wetgever twee doelen:
1. Elke werkgever in Nederland heeft een RI&E.
2. De RI&E van de werkgever moet volledig, betrouwbaar en actueel zijn, inclusief een compleet en betrouwbaar schriftelijk plan van aanpak om de risico’s te elimineren of zo goed mogelijk te beheersen.
Iedereen, ook de werkgever zelf, mag een RI&E uitvoeren en een Plan van Aanpak (PvA) opstellen. Uitbesteden aan elk ander persoon mag ook.
De wet stelt wel eisen aan de RI&E en het Plan van Aanpak (PvA). Allereerst moet de RI&E volledig en actueel zijn. Alle aanwezige gevaarsaspecten moeten opgenomen zijn en van deze gevaarsaspecten moet worden bepaald in welke mate ze een risico vormen voor de veiligheid en gezondheid van werknemers.
Daarnaast moeten deze gevaarsaspecten en hun risico geprioriteerd opgenomen zijn in een Plan van Aanpak (PvA), voorzien van passende (te nemen) maatregelen.
Kan je een boete krijgen als je geen RI&E hebt?
Heeft een bedrijf de risico’s niet in kaart? Dan kan het ontbreken van de RI&E een boete van €4.500 betekenen. Ook de boete voor het ontbreken van een plan van aanpak is €3.000.
Belangrijk om te weten is dat een bedrijf dat tijdens het bedrijfsbezoek niet beschikt over een RI&E of een plan van aanpak direct een boete kan krijgen. Dit zijn de maximale bedragen die gelden voor bedrijven met meer dan 500 werknemers. Voor bedrijven met minder dan 500 werknemers, gelden de volgende percentages ten opzichte van de maximale bedragen:
- Minder dan 5 werknemers = 10% van het maximale boetebedrag.
- 5 tot en met 9 werknemers = 20% van het maximale boetebedrag.
- 10 tot en met 39 werknemers = 30% van het maximale boetebedrag.
- 40 tot en met 99 werknemers = 50% van het maximale boetebedrag.
- 100 tot en met 249 werknemers = 60% van het maximale boetebedrag.
- 250 tot en met 499 werknemers = 80% van het maximale boetebedrag.
Wat houdt het toetsen van een RI&E in?
Om de volledigheid en betrouwbaarheid van de RI&E zoveel mogelijk te borgen heeft de wetgever gesteld dat de RI&E en Plan van Aanpak (PvA) getoetst moet worden door een of meer deskundige personen.
De RI&E moet volledig en betrouwbaar zijn, zo stelt de Arbowet en besluit. Hiervoor zorgdragen is een verantwoordelijkheid van de werkgever. Om persoonlijke belangen en/of gebrek aan kennis van de opsteller te ondervangen en de volledigheid en betrouwbaarheid van de RI&E, en daarmee de veiligheid en gezondheid van werknemers, in de praktijk te borgen is de taak toetsen wettelijk verplicht gesteld.
Moet de RI&E en Plan van Aanpak (PvA) altijd worden getoetst?
De verplichting van toetsen van de RI&E hangt af van de grootte van het bedrijf en het soort RI&E-instrument dat gebruikt wordt. Deze toetsingsverplichting hangt af van een aantal criteria.
Hieronder een toelichting van de toetsverplichting voor de verschillende situaties:
- Bedrijven met meer dan 25 werknemers moeten hun RI&E altijd laten toetsen door een gecertificeerde arbodeskundige.
- Bedrijven met maximaal 25 werknemers die voor het opstellen van de RI&E gebruik maken van een erkend RI&E-instrument, hoeven hun RI&E niet te laten toetsen. Om in aanmerking te komen voor de vrijstelling van toetsing moet het bedrijf wel vallen onder de branche waarvan het RI&E-instrument gebruikt wordt. Op www.rie.nl Is terug te vinden welke erkende branche RI&E- instrumenten er zijn.
- Organisaties die voor maximaal 40 uur per week arbeid laten verrichten (alle werknemers bij elkaar opgeteld) moeten een RI&E hebben, maar hoeven dat document niet te laten toetsen.
Kan je een boete krijgen als je de RI&E niet hebt getoetst?
Als de RI&E valt onder de toetsverplichting dan valt het ontbreken van de verplichte toets onder dezelfde boeteregeling als bij het ontbreken van de RI&E en Plan van Aanpak. In hoeverre de Arbeidsinspectie dan ook gelijk een boete geeft zal afhangen af van meerde factoren, zoals het wel of niet hebben van een actuele RI&E en Plan van Aanpak etcetera.
Verplichte bijstand door Arbodeskundigen
Werkgevers moeten zich door Arbodeskundigen laten bijstaan bij het uitvoeren van taken op het gebied van preventie en bescherming. De Arbodeskundigen zijn de bedrijfsarts, de Hoger veiligheidskundige (HVK), de arbeidshygiënist (AH) en de arbeids- en organisatiedeskundige (A&O). De werkgever moet zich laten bijstaan bij de uitvoering van o.a. de RI&E.
Naast de verplichting met betrekking tot de RI&E zijn er nog overige verplichtingen voor werkgevers. Dit gaat over deskundige bijstand op het gebied van:
- Ziekteverzuimbegeleiding;
- Periodiek arbeidskundig onderzoek (PAGO);
- Aanstellingskeuring;
- Bezoek aan een bedrijfsarts.
Maatwerk of vangnet?
Iedere werkgever moet beschikken over een basiscontract met een arbodienst of bedrijfsarts. De werkgever is zelf verantwoordelijk voor de inhoud van het contract. Je hebt daarvoor twee contracten:
Maatwerk
Bij een maatwerkregeling kan je als werkgever de deskundige bijstand zelf inschakelen.
De voorwaarden voor de maatwerkregeling zijn dat deze in de van toepassing zijnde CAO is geregeld of er moet instemming zijn van de OR of Personeelsvertegenwoordiging. Een OR is pas verplicht vanaf 50 medewerkers. En een personeelsvertegenwoordiging vanaf 10 medewerkers.
Vangnet
Bij een vangnetregeling zijn alle verplichte onderdelen die deskundige bijstand moeten hebben ondergebracht bij 1 partij, ofwel 1 gecertificeerde arbodienst.
Belangrijke tip over de toetsing van de RI&E
LET OP: op het internet is niet altijd duidelijk wat nu wel en wat nu niet mag met betrekking tot het toetsen van een RI&E. Belangrijk om te weten is dat je als werkgever zelf invloed hebt op de inhoud van het verplichte basiscontract. Laat je hierover dus goed informeren want dit kan enorm schelen in de kosten voor bijvoorbeeld het toetsen van de RI&E.
Een gecertificeerde arbodeskundige die niet in dienst is van de gecertificeerde arbodienst is in veel gevallen goedkoper doordat zij zelfstandig opereren. Dit zegt overigens niets over de kwaliteit van de toetsing.